Домашевич Владимир - Сiвы Конiк (На Белорусском Языке)
Уладзiмiр Дамашэвiч
Сiвы конiк
I
Конiк быў усяго на год маладзейшы за мяне i, колькi я памятаю, не змянiўся
з выгляду анi - можна было падумаць, што гэта двухлетак, не болей. Ён быў
сiвы, жалезнай, трохi ржавай масцi, летам цямнейшы, зiмой святлейшы, сярэдняга
росту, з тонкiмi моцнымi нагамi, з добра развiтай мускулатурай лапатак i
персяў, з падцягнутым жыватом, на якiм злева ля пахвiны вiднеўся пад скурай
невялiкi, як расплясканае курынае яйка, гуз - след натугi. Быў конiк страшэнна
сярдзiты, асаблiва калi галодны - тады да яго не падступiшся, а калi трэба
было злавiць на пашы, то з пустымi рукамi не iдзi - не дасца, трэба браць
гарнец з аўсом або вядро з лупiнамi. Але больш за ўсё ён баяўся машын. Так
баяўся, што па вялiкiх дарогах ездзiць на iм, вiдаць, не кожны асмелiўся б,
каб хоць раз пабачыў, што вырабляе гэты сiвы сухi конiк пры сустрэчы з
машынай. Мо таму i баяўся, што машын тых мала сустракалася на дарогах
"Усходнiх крэсаў", як называлi паны Заходнюю Беларусь. Яшчэ горш з iм было ў
горадзе - можа памчаць па вулiцы, вывернуць воз, паламаць платы, нарабiць
шкоды. Не раз штрафавалi бацьку за гэта прыдзiрлiвыя палiцыянты.
Але бацька з канём так-сяк спраўляўся, нiколi асаблiва не скардзiўся на
яго, бо, акрамя кепскага, меў конiк яшчэ i такiя якасцi, якiх не ў кожнага
знойдзеш. Яму не трэба было нiколi паказваць пугi, таму бацька яе нiколi не
меў. На конскую ж злосць у бацькi была свая, можа яшчэ большая, была i сiла, у
якую нiколi не паверыш, глянуўшы на чалавека: сухарлявы, мо чуць нiжэй
сярэдняга росту, вузкi ў плячах, крыху сутулы, але ўпарты, цягавiты, жылiсты i
моцны. Рукi ў яго былi як жалезныя, i ўжо калi ён iмi за што браўся, то як
абцугамi.
Конь i гаспадар як бы дапаўнялi адзiн аднаго, злiваючыся ў нешта цэлае,
непадзельнае, а калi глянуць, як бацька едзе на сваiм конiку, то нiколi не
ўявiш, што ён можа ехаць на якiм iншым канi, а толькi вось на такiм. Для
беднага гаспадара, якiм быў мой бацька, конiка такога трэба пашукаць.
Нягледзячы на такую знiтаванасць, гаспадар i конь недалюблiвалi адзiн
аднаго, але што зробiш. I жыць паасобку яны не змаглi б, асаблiва гаспадар без
каня. Работы на двух з паловай гектарах нямнога; бацька ўвесь час ездзiў з
канём па заработках, а гэта для сям'i многа значыла, бо чалавек з канём
зарабляў удвая, а то i ўтрая болей, чым адзiн. Таму бацька i дома рэдка
стыкаўся. Прыязджаў дадому часам вясёлы, калi ўдавалася добра зарабiць, а
часцей сярдзiты, крыклiвы, няголены, пахудзелы, толькi вочы нядобра блiшчалi
з-пад насупленых броваў. Конь таксама здаваў за гэтыя днi, яму яшчэ больш
падцягвала жывот, а пад шкурай на баках выступалi шырокiя, як арэхавыя абручы,
рабрыны.
Каля хаты ў нас быў невялiкi кавалак дзяцелiны, дзе мы часам прыпасвалi
карову, а часцей каня, бо карова магла i ў другiм месцы назбiрацца за ўвесь
дзень, ёй нiкуды не трэба было спяшацца, а конь не спыняецца - у рабоце ды ў
рабоце.
...Бацька вывеў каня на дзяцелiну, навязаў на лейцах. Спутанага мы яго не
пускалi - забяжыць куды-небудзь цi ўваб'ецца ў шкоду, на адным месцы хадзiць
не стане. А навокал лес - знайдзi яго потым. Вечарэла. Я паспеў прыгнаць
карову з пашы i лавiў хрушчоў, якiя толькi што з'явiлiся на маладым лiсцi. Я
трос арэшнiк, i яны падалi на зямлю, як спелыя арэхi восенню. Назбiраў поўную
кiшэню, падышоў да каня. Ён, прыпаўшы да дзяцелiны, заўзята скуб. Канюшына
была яшчэ маладая, i ён ажно званiў пустымi зубамi. Убачыўшы мяне, конь
нахмылiўся, падтулiў вушы. Гэта азна
